سایت دکتر حسین بهاور

به مناسبت روز بزرگداشت ابوعلی سینا و روز پزشک

بوعلي سينا از نوادری که جمع سالم بین طب و اخلاق داشت

حکيم سترگ ابوعلي حسين بن سينا(قدس‌سرّه) از نوادر دهر بود که ضمن جمع سالم بين طب و اخلاق، معارف تجربي را با براهين تجريدي در خدمت قرآن و عترت(عليهم ‌السلام) هماهنگ مي‏ کرد و در پرتو آن به جامعه بشري خدمت صادق ارائه مي‏ نمود.

در پيشينه تاريخي و در فرهنگ عمومي و باور اجتماعي مردمان سرزمين کهن ايران اسلامي همواره طبابت و طبيب از قداست و جايگاه ويژه اي برخوردار بوده است.
طبيب را مظهر اسم محيي و احياء گري ناميده و عيسوي مسلک مي دانستند که با دم مسيحيائي خويش درد و رنج را از جسم و روان دردمندان زدوده و شوق اميد را در کالبد جسم و روح زندگي آنان مي دميده است و با چنين نگاه و انتظاري، طبابت نيز با حکمت و اخلاق درآميخته و طبيب خود را نيازمند عنايت شافي مطلق و حقيقت محض مي پنداشته است.

در فرهنگ اسلامي، ارزش دانش گرانقدر پزشکي و فعاليت حرفه اي طبيب تا بدان اندازه والا و عظيم است که طبيب مظهر اسم شريف محيي و احياء گري معرفي شده است و همچنين در متن فرهنگ و حيات اجتماعي مردمان اين مرز و بوم نيز طبيب و طبابت از جايگاه ويژه و اهميت والايي برخوردار بوده است تابدان اندازه که بيماران و دردمندان نه فقط براي جستجوي تسکين و درمان دردهاي جسماني خويش، که بلکه در مقام مشاوره و هدايت جويي در همه ابعاد زندگي فردي و اجتماعي خود به حکيم و طبيب متوسل مي گرديده اند چرا که حکيم و طبيب در افق نگاه و قضاوت آنان شخصيتي مبـّرز و برخوردار از دانش فقهي و پزشکي و آراسته به فضائل والاي اخلاقي بوده است و نماد برجسته و الگوي بارز چنين انديشوران دلسوز وعالمان فرزانه در تاريخ پر فروغ اين سرزمين، طبيب نامور و نابغه بزرگ ايراني، شيخ الرئيس ابوعلي سينا بود که بدليل ارتباطش با خدا و مکتب وحي، نور حکمت الهي در دل او درخشيد و به حکيم الهي تبديل شد.
همان دانشمند بزرگي که با نبوغ والا و مجاهدات بي شائبه در عرصه کشف و تبيين واقعيتها و مفاهيم علمي خدمات بزرگي به جهان علم و بشريت نموده و تأليفات ارزشمند وي ساليان مديدي عامل تعميق و پويايي آموزش و تحقيق در معتبر ترين مراکز علمي و آکادميک دنيا بوده است.
  - هرگونه کار فرهنگي يا درماني نسبت به موجود معيني، مرهون هويّت‏شناسي آن است؛ اگر موجودي فقط در قلمرو طبيعي به سر مي‏برد، مبادي پرورش و بهداشت او را نهاد طبيعت تأمين مي‏نمايد؛ چه اينکه اگر موجودي فقط در اقليم فراطبيعي به سر مي‏برد، مباني کمال و تماميّت وي را نهاد ما بعد از طبيعت به عهده دارد، ولي اگر موجودي جامع هر دو بخش طبيعي و فراطبيعي بود، براي رفع نيازهاي مادي و مجرد او عناصر طبيعت و ارکان مابعد از طبيعت سهم تعيين‏کننده دارند.
  - بهره‏ وري از هر چيزي مسبوق به شناخت آن چيز است؛ وقتي مي ‏توان از عناصر طبيعي بهره‏ مند شد که از راه حسّ و تجربه به آثار و خواص آن پي برد، و نيز هنگامي مي‏ توان از ارکان فراطبيعي استفاده کرد که از راه عقل و تجريد مفاهيم به مآثر و لوازم آن رسيد، و براي آموختن يا انگيختن موجود مرکب از طبيعت و مابعد از طبيعت، لازم است عناصر تجربي و ارکان تجريدي کاملاً ملحوظ شوند.
  - انسان که محور اصلي بهداشت و درمان است، و طبيباني چون ابن‏سينا به تأمين نيازهاي طبي آن مبادرت کردند و مفاخر بزرگ جامعه شرق و غرب براي کشف علل بيماري و عوامل علاج از بذل نفس و نفيس دريغ ننمودند، هويّتي دارد که از طبيعت و مابعدازطبيعت تلفيق شده است؛ اگر معلم اخلاق براي پرورش روح فراطبيعي او ويژگي بدن را لحاظ نکند، در تربيت وي موفق نمي‏ شود، همچنين اگر طبيب تن براي سلامت بدن طبيعي او خصوصيت روح مجرد را در نظر نگيرد، در تأمين بهداشت وي کامياب نخواهد بود.
  - براي تکامل فن شريف پزشکي و تکميل مشاهدات تجربي درباره جانورهاي آزمايشگاه، بايد از معارف تجريدي که محصول افکار حکيمان الهي، فقيهان متدرب، مفسران متألّه که همگي شاگرد صاحبان سلطان علوم و زمامداران ملکه معارف، يعني انبيا و اوليا و اهل‏بيت عصمت و طهارت(عليهم‏السلام)اند، استفاده شود تا شفاف کردن تن با تيرگي جان همراه نگردد و درمان بدن با بيماري روح قرين نشود.
حکيم سترگ ابوعلي حسين بن سينا(قدس‌سرّه) از نوادر دهر بود که ضمن جمع سالم بين طب و اخلاق، معارف تجربي را با براهين تجريدي در خدمت قرآن و عترت(عليهم‌السلام) هماهنگ مي‏ کرد و در پرتو آن به جامعه بشري خدمت صادق ارائه مي‏ نمود.

منبع:کتاب سروش هدایت، ج دوم، صفحه سیصدوبیست،  آیت الله جوادی آملی